Vragen naar en over banen van de toekomst

schooltalentAls je ouder bent dan 44 jaar dan ben je terminaal serieus, zo doceerde Prof Paul Iske mij onlangs. De beste remedie om hier wat aan te doen is volgens Paul veel vragen stellen (en minder te zenden!), nieuwe verbindingen te maken en gevoel voor humor te behouden.

Voor dit blog heb ik daarom een a-selectieve groep van dwarsdenkers gevraagd naar hun Apollodromen en hoe de nieuwe wereld hierop kan anticiperen. Ik hoop hiermee met het Innovatiekabinet van de KvK een bijdrage te leveren aan een nieuwe horizon van mogelijkheden en kansen voor banen van de toekomst.

Arie Voorburg (60) is systeemecoloog bij Arcadis maar ook filosoof. Hij zet zich graag in zijn woonplaats Rotterdam in om zijn stad leefbaarder te krijgen. Hij constateert nu dat kinderen die in bepaalde wijken voor hun geboorte al een potentiele achterstand hebben. Een achterstand die in de eerste levensjaren niet meer wordt ingehaald.
Dit leidt in veel gevallen tot lage onderwijsprestaties en onaanvaardbare schooluitval, armoede en een toenemende kans op verval tot criminaliteit. Woningbouwcoöperaties, overheden, zorgverzekeraars, uitkeringsorganisatie (overheid) betalen hiervoor de rekening.

Hautecuisine achterstandswijken
Arie droomt er niet alleen over maar zet zich ook concreet in voor resocialisatie van jongeren die op het verkeerde pad zijn beland. Daarnaast organiseert hij leertrajecten waarbij jongeren gestimuleerd worden te leren en te werken. Een van zijn dromen is een voedselfabriek waarin de haute cuisine voor achterstandswijken wordt ontwikkeld. Arie werkt daarnaast aan een start-up op het gebied van biomimicri. Een instituut waar op basis van op natuur geïnspireerde principes en intelligente systemen de nieuwe stedenbouw en architectuur voor de 21e eeuw wordt ontwikkeld.

Claire Boonstra was co-founder van Layer (augmented reality). Sinds vier jaar werkt ze aan haar droom de oneindige potentie van mensen beter te benutten en waardevol in te zetten.

Meer zelfreflectie in onderwijs!
Met haar beweging Operation Education prikkelt ze het onderwijs meer aan zelfreflectie te doen en stil te staan bij de keuzes die we maken in het onderwijs. Ook Claire vindt dat we meer (kritische) vragen moeten stellen en ons blijvend moeten verwonderen. Want waarom doen we dingen zoals we ze doen? En wat is het doel van onderwijs? Het onderwijs kan en moet daarom veel meer rekening houden met diversiteit en met het oneindige palet aan talenten en capaciteiten van de kinderen. Daar is nu veel te weinig aandacht voor. Dat is vernietiging van het menselijk kapitaal.

Haar aanpak werkt. Scholen die er voor openstaan groeien weer door zich nadrukkelijk te onderscheiden. Voor meer informatie en inspiratie zie ook haar website

Paul Iske (55) is professor open innovatie op de Universiteit van Maastricht en doceert met een klinkslag. Hij is oprichter van het instituut van serieuze opmontering, maar ook van briljante mislukkingen (want van fouten kun je veel leren, aldus Paul).
Zijn theorie is dat je creativiteit kan afmeten aan het aantal vragen dat je per dag stelt en het aantal keer dat je lacht. Bij kinderen is dat extreem hoog, bij een volwassene van 44 jaar bijna nihil.

fosburyPaul droomt er van meer creativiteit te bevorderen. Want daarmee kan je het verschil maken. Hij noemt daarbij het voorbeeld van ene Fosbury die de hoogspringtechniek ooit analyseerde en de Fosburyflop introduceerde. Hij sprong niet eerst met zijn voeten, maar met zijn schouder over de lat. Tot op de dag vandaag worden er nog wereldrecords mee gebroken.

Om die reden is Paul ook voorstander van het vak Toekomst waarbij ruimte is voor systeemdenken naast het ontwikkelen van basisvaardigheden. Jongeren hoeven niet alles te weten, want het meeste is toch op te zoeken, maar ze moeten wel goed met technologie om kunnen gaan. Steeds vaker draait het straks om mens-machine interactie. Een havenarbeider wordt straks niet meer geworven, maar wel proces deskundigen die robots kunnen aansturen.

Kim van den Berg werkt met Permanent Beta aan de toekomst van morgen, waarbij technologie, wetenschap en kunst samenkomen. Haar droom is ondernemers en (maatschappelijke) organisaties in het Permanent Lab verder te helpen met hulp van de crowd. Haar wens is dat te doen met deskundigen, maar vooral met ondernemende mensen, want daar schort het nogal eens aan.

Gelukkig oud worden
Hans Schraders (67) heeft als marketeer van het jaar sportorganisaties geleid, maar ook toonaangevende ondernemingen als de Lotto en Gall & Gall. In zijn bonusjaren heeft hij een nieuwe adviesclub voor bedrijfsopvolging voor familiebedrijven opgericht. Hans droomt er nu van hoe mensen gelukkig oud kunnen worden, waarbij ze zo lang mogelijk de regie over het leven behouden. Hij verdiept zich daarom graag in domotica toepassingen en Internet of Things. Hans vindt dat de scholing en opleidingen te veel vastlopen in procedures. De mens moet weer centraal staan in de zorg, maar ook in het onderwijs.

Martijn Smit heeft een eigen radiokanaal (@WerkenFM) dat zich volledig richt op de arbeidsmarkt. Martijn zet zich nadrukkelijk in voor de positie van WAJongeren en mensen op zoek naar werk. Werken in de IT en met name internet heeft de toekomst volgens hem. Met coderen kun je daarom niet vroeg genoeg beginnen, aldus Martijn. Zijn dochter van 10 jaar beheerst die techniek nu al. Het onderwijs zou volgens hem nog beter moeten inspelen op deze ontwikkelingen.

adjiedjAdjiedj Bakas is ‘trendwatcher des vaderlands’ en maakt zich nu vooral zorgen over de mondiale vrede. De oorlogseconomie gaat daarom veel nieuwe banen opleveren, tot aan de douane. Zo voorspelt hij. Techniek en ICT speelt daarbij een grote rol.

Het aantal uur dat we gaan werken, zal ook de komende decennia significant afnemen. In 1850 was een werkweek van 70 uur gewoon, maar de werkweken wordt rap korter door techniek en hogere producties. Adjiedj voorziet korte werkweken van drie dagen in combinatie met onbetaald sociale dienstplicht.
Het onderwijs dat nu nog studenten opleidt voor banen die straks niet meer bestaan, zou daarbij nieuwe flexibele studievormen moeten aanbieden, zoals moocs, gratis online workshops. Alleen de TU Delft telt tegenwoordig al meer dan 400.000 studenten uit tal van landen die zo’n online studie volgen.

Innovatie dilemma: zelf rijden of meerijden?

(Eerder gepubliceerd op LinkedIn)
Tien jaar geleden had 75 procent van de werkenden nog een vaste baan. De komende tien jaar verdwijnt 50 procent van de huidige functies als gevolg van digitalisering, robotisering en andere behoeften en wensen van de consument. Het goede nieuws is dat er ook veel nieuwe banen ontstaan.

Het innovatiekabinet van de KvK vroeg experts, dwarsdenkers, bijzonder ondernemers en andere burgers naar hun Apollodromen en wat dit betekent voor het onderwijs en de arbeidsmarkt.

In een serie artikelen gaan we in op de nieuwe kansen voor het bedrijfsleven, geïnspireerd door het boek Metamorfose van Prof. Dr. Wim de Ridder.

Fith-ave-NYC-Easter-morning-1900De vraag is niet meer of de zelfrijdende auto er komt, maar wanneer hij gemeengoed is. En dat kan soms snel gaan. In 1900 reed men nog met paard en wagen door New York. Nog geen vijftien jaar later was dat beeld radicaal veranderd en was er geen paard en wagen meer te zien. Zo snel kan het dus gaan.

En die zelfrijdende auto schudt niet alleen de industrie op, maar heeft ook grote gevolgen voor andere sectoren. Als het aantal ongelukken daardoor afneemt dan heeft dat ook grote impact voor de financiele sector (minder schade, minder verzekeringen). En minder verkeersovertredingen leidt ook tot lagere inkomsten voor de overheid.

Van bezit naar gebruik

Als de trend van bezit naar gebruik zich ook uitbreidt naar de auto, dan verlost ‘autodelen’ ons ook van de ergernissen over files. Nu verdringen 7,3 miljoen personenauto’s en 1,1 miljoen bedrijfswagen zich in de ochtend en avondspits. Straks kunnen de wegen met zelfrijdende auto’s veel effectiever worden gebruikt. Ook de roep om meer parkeergarages en meer wegen zal dan verstommen.

Bijna 0,5% van het BNP (ca 3,5 miljard euro per jaar) wordt nu nog verkwist door files, zo becijferde Prof Jan Rotman van Urgenda. Daarnaast is de mobiliteitssector verantwoordelijk voor ca. 17% van de totale CO2 uitstoot in Nederland en draagt daarmee aanzienlijk bij aan het klimaat- probleem. Tevens veroorzaakt de sector veel uitstoot van fijnstof, NOx en is er overlast door geluid en stank.

Disruptief

Geen of minder gebruik van fossiele grondstoffen leidt ook tot lagere accijnzen. De zelfrijdende (elektrische) auto is dus disruptief.

In zijn boek Metamorfose pleit prof Wim de Ridder voor een herijking van het huidige en straks achterhaalde beleid voor mobiliteit. We moeten nadenken over de regie van ons fysieke en digitale wegennet. Moeten er wel nieuwe wegen bijkomen als er straks geen of nauwelijks files zijn?

Dit biedt uiteraard ook kansen voor nieuwe verdienmodellen en andere banen. Denk daarbij aan toepassingen van Internet of things die verkeersstromen in de gaten houden, maar ook mogelijkheden tijdens het reizen te kunnen (door)werken.

Mobiliteit wordt straks een duurzame dienst, die op maat wordt geleverd door mobiliteitsbedrijven. Mensen kunnen mobiliteit huren of inkopen: je geeft aan wat je wilt (snelheid, comfort, service, goedkoop, weinig overstappen, met wie je wilt reizen, etc.) en de mobiliteitsmakelaar verschaft je een scala aan mogelijkheden en prijzen van deur tot deur en regelt. Dit kan per individu worden samengesteld, maar ook voor een groep mensen. En zo ontstaan er ook weer nieuwe functies en banen!

Elf Apollodromen van elf bijzondere vrouwen

neil-armstrongVandaag op LinkedIn dit blog gepubliceerd:

Verbeeldingskracht van president Kennedy leidde in 1969 tot de eerste stap op de maan. Uiteindelijk heeft deze ‘Apollodroom’ geleid tot mobiel internet, zonne-energie en nieuwe technieken voor het filteren van water. De investeringen van 20 miljard dollar verbleekten bij de impact van deze eerste stap op de maan.

Sigrid Johanisse, directeur van StartupDelta en daarvoor persoonlijk adviseur van voormalig EU commissaris Neelie Kroes hoefde niet lang na te denken over het belang van een Apollodroom. Samen met tien andere ‘topvrouwen’ heeft ook Sigrid haar droom uitgesproken in het kader van de internationale dag van de vrouw op dinsdag 8 maart.

De keuze van de vrouwen is bepaald door de elf leden van het Innovatiekabinet van de KvK, een gezelschap van wetenschappers, ondernemers en opiniemakers die belangeloos hun kennis en netwerk beschikbaar stellen aan innovatieve ondernemers die deelnemen aan de MKB Innovatie Top 100.

De Apollodromen zijn bedoeld als bron van inspiratie. Op 8 maart staat BNR Zakendoen Met (14.30 u) in het teken van de internationale dag van de vrouw en dit initiatief van het Innovatiekabinet. Jacintha Scheerder praat dan als futuroloog over haar Apollodroom op het gebied van onderwijsvernieuwing.
De heldinnen van het Innovatiekabinet zijn tamelijk unaniem waar we ons de komende jaren echt druk over moeten maken: een schone (duurzame) wereld met meer sociale cohesie. In de geest van Ruud Koornstra, premier van de oplossingen, is iedereen, van wetenschapper tot ondernemer of publicist, blijmoedig over de kansen en mogelijkheden.

CEO Meiny Prins van Priva ziet zelfs exportmogelijkheden voor Nederland als groene stad. Haar concern is gevraagd een wereldstad als Beijing te adviseren over de mondiale uitdaging om de verstikking van deze metropool te beteugelen. Haar initiatief (Apollodroom) voor Sustainable Urban Delta bevat 1001 oplossingen.

harberinkOp lokale niveau zoekt boerin Annette Harberink haar heil in de bestrijding van de “kapitalistische landbouw”. Volgens haar de grootste bron van uitstoot van broeikasgassen. Zij realiseert voedselproductie in combinatie met natuurbeheer.

Het Tweede Kamerlid Stientje van Veldhoven (D66) zet zich in om de steden schoner te krijgen. Zij wil graag met beleid vanuit de politiek ondersteunen dat er meer nieuwe concepten worden ontwikkeld voor recycling van afval, maar ook dat de zelfrijdende auto in de stad de ruimte krijgt.

Op het gebied van cohesie droomt ex-hockeyster Carina Benninga ervan als we ons meer bekommeren om de mensen bij ons in de buurt. Publicist Annemarie van Gaal zet zich in voor mensen met een klein of gemiddeld inkomen zodat zij ook gebruik kunnen maken van juridische bijstand.

Alle heldinnen zijn het ook eens dat het onderwijs systeem nu achter de feiten aanloopt. We leren de geschiedenis van gisteren, maar worden niet opgeleid voor de toekomst. ,,Alles is opzoekbaar. Tegenwoordig kunnen kinderen niet meer mooi en goed schrijven en krijgen ze een punt in mindering als de tekst onleesbaar is. In de nieuwe tijd doe je dit toch digitaal!’’, zo verzucht Annemarie van Gaal.
Komende maand spreken de leden van het Innovatiekabinet hun dromen uit. Onderstaand de volledige dromen van hun heldinnen:

Meiny Prins is algemeen directeur van Priva en heldin van minister Rob Baan van het Innovatiekabinet. Priva is wereldmarktleider in klimaat- en procesbeheer in de tuinbouw. In een op de drie utiliteitsgebouwen in Nederland worden Priva producten toegepast voor de beheersing van het binnenklimaat.
De thema’s waar Meiny Prins zich voor inzet zijn duurzaamheid, innovatie en internationalisering. Zij is initiatiefnemer van ‘Sustainable Urban Delta’, wat als inspiratie dient voor een nieuw verdienmodel voor Nederland Met deze verzameling parels op het gebied van water, voedsel, energie en kennis wil zij laten zien dat in ons land krachten en talenten aanwezig zijn om mondiale, grootstedelijke vraagstukken op te lossen.

Nederland als groene stad
,,Mijn Apollodroom is dat Nederland wordt gezien als de groenste stad van de wereld met slimme oplossingen op het gebied van energie, voeding, water en mobiliteit. Wereldwijd verhuizen er dagelijks meer dan 180.000 mensen van het platteland naar de stad. Binnen 15 jaar zal naar schatting 60 tot 70 procent van de wereldbevolking in grootstedelijke gebieden leven.
Nederland herbergt alle denkbare kennis om die metropolen beter in te richten. Voor Beijing is samen met de topsectoren al een visie ontwikkeld voor een stadsdeel aan de zesde ring van Beijing.
Nederland heeft genoeg pareltjes om hier een nieuw exportproduct van te kunnen maken, maar dan moeten we verder kijken dan de verkokering op basis van het topsectorenbeleid. Nederland verstikt nu door zijn bestuurlijke complexiteit.
,,Het onderwijs kan daar ook op inspelen door studies en vakken meer integraal aan te bieden en studenten weer op te leiden tot specialisten en niet tot managers.

Annette Harberink is heldin van minister Lars van Ginhoven uit het Innovatiekabinet. Annette bestiert de biologisch-dynamische Natuurderij Keizerslande aan de IJssel. Dit melkveebedrijf heeft belangrijke neventaken als grootschalig natuurbeheer, verhoging van de biodiversiteit, watermanagement alsmede recreatie en educatie. Het bedrijf beslaat ca 170 ha, werkt nagenoeg met gesloten kringlopen en ontvangt geen subsidies. Twee derde van de inkomsten komt uit melk en vlees, de rest uit natuur- en waterbeheer.

Voedselproductie en natuurbeheer combineren
,,Mijn Apollodroom is dat de vlees- en zuivelindustrie niet meer voor de grootste uitstoot van broeikasgassen zorgt. Ik wil laten zien dat voedselproductie kan worden gecombineerd met natuurbeheer. Lobbyclubs voor de huidige kapitalistische landbouw, maar ook rigide regelgeving maken dit streven haast onmogelijk.
Ik hoop dat het onderwijs ruimte biedt om constructief kritisch te kijken naar de huidige manier van werken in de agrarische sector. Op onze Natuurderij geven we jaarlijks aan twee- tot drieduizend mensen voorlichting. Met een beetje steun van de Postcodeloterij zou ik dat graag willen uitbreiden, maar ook door meer mensen te laten proeven van echte en gezonde producten.’’

Stientje van Veldhoven is de heldin van minister Jan van Betten uit het Innovatiekabinet. Als Tweede Kamerlid van D66 is zij al drie keer uitgeroepen tot groenste politicus van het jaar. Stientje zegt zich in te zetten voor meer energiebesparing voor particulieren en bedrijven, meer bescherming van onze natuur en meer hergebruik van grondstoffen.

Schone lucht in steden
,,Mijn Apollodroom is dat de lucht in de steden net zo schoon wordt als in het Alpengebied. Dat is goed voor onze gezondheid, maar het dwingt ons ook beter na te denken over technologische oplossingen die er al zijn. Dat kan variëren van nieuwe logistieke concepten voor distributie in binnensteden en de zelfrijdende auto tot design voor recycling van afval zodat afval niet meer verbrand hoeft te worden. Met deze transitie ontstaan ook kansen voor het bedrijfsleven.
,,De scholing moet hierop worden aangepast. We moeten leren denken en werken in ketens. Dat betekent geen producten meer maken die niet herbruikbaar zijn. Dat geldt ook voor lithium batterijen in elektrische auto’s. Na gebruik moeten er restproducten van gemaakt kunnen worden. Of eventueel ander materiaal worden gebruikt. Dat vergt veel meer flexibiliteit. Daar kan het onderwijs niet vroeg mee beginnen, zoals gelukkig al het geval is op Montessori- en Daltonscholen.’’

Carina Benninga is heldin van minister Pauline Voortman uit het Innovatiekabinet. Carina heeft al een rijk leven achter de rug als voormalige hockeyinternational, die driemaal heeft deelgenomen aan de Olympische Spelen. Ook als trainer-coach heeft ze menig topteam geleid. Ze is daarnaast oprichter van de sportersvakbond NL Sporter. In haar huidige arbeidzame leeftijd richt zij zich met Bureau Benninga en voorheen met Van Ede & Partners op self-leadership (emotioneel, mentaal, fysiek of spiritueel).

Stel je hart open voor medemens
,,Mijn Apollodroom is dichtbij huis. Wat zou het mooi zijn wanneer we wat meer om elkaar geven in de buurt. Als we minder wantrouwen hebben en ons hart durven open te stellen voor de medemens dan kunnen we veel meer bereiken en worden we ook gelukkiger!
Met Peerby kun je al heel eenvoudig materialen delen. Tot een auto aan toe. Maar dat geldt ook voor kennis of een handje uitsteken wanneer iemand hulp nodig heeft. Als we allemaal een uurtje in week bereid zijn een hulpbehoevende buurman of buurvrouw te helpen, dan kunnen we de kosten van zorg in de hand houden.
Het onderwijs kan hier een goede bijdrage aanleveren door positieve educatie. Het moet niet altijd draaien om wie de beste is, maar hoe je jezelf en een ander waardeert om zijn positieve kracht. Dat geeft pas echt energie!’’

Dr Melanie Rieback is heldin van minister Johan Hoorn uit het Innovatiekabinet. Melanie heeft zich volledig toegelegd op RFID security research, na zich eerst geschoold te hebben als (hacker) onderzoeker bij de VU Amsterdam en als senior managing consultant in het Cyber Crime Team van ING Bank. Als CEO van Radically Open Security neemt zij thans genoegen met een minimumsalaris. Haar bedrijf stopt 90 procent van de winst in Stichting NLnet om daarmee open-sourceprojecten te ondersteunen waarbij beveiliging en digitale vrijheden centraal staan.

Voorkom afhankelijkheid van beveiligingsindustrie!
rieback,,Mijn Apollodroom is dat kennis rondom bestrijding Cyber Crime Security niet meer wordt afgeschermd, maar juist wordt uitgedragen en verbeterd. De beveiligingsindustrie zorgt nu voor een afhankelijkheidsrelatie en dat leidt nodeloos tot extra kosten. Wij willen onze klanten niet uitsluiten, maar opleiden.
Dat is onze missie als hackers. Ons netwerk bestaat al uit 40 freelancers en we werken voor overheden, verzekerings- en energiemaatschappijen. Onze winst wordt bijna volledig besteed aan goede doelen, zoals open source wifihotspots die de vrijheid van meningsuiting van de pers kan garanderen. En deze aanpak werkt. Stanford Graduate School of Business heeft ons al uitgenodigd colleges te geven over onze aanpak. We zien daarom grote toekomst voor ethische hackers en ons business model dat is gebaseerd op duurzame liefdadigheidsbeleid dat is afgekeken vanuit de wereld van kerken.’’

Annemarie van Gaal is heldin van minister Wim de Ridder uit het Innovatiekabinet. Annemarie is investeerder, uitgever, auteur van het ondernemersboek van het jaar, columnist (Financieele Dagblad) en televisiepersoonlijkheid. Voor RTL4 maakt zij het programma Een Dubbeltje Op Zijn Kant waarin ze mensen en bedrijven adviseert die te kampen hebben met schulden.

Betaalbare advocaten voor mensen met kleiner inkomen
,,Mijn Apollodroom is dat advocaten ook betaalbaar zijn voor mensen met een klein of gemiddeld inkomen. Als je een uitkering hebt, krijg je nagenoeg gratis juridische bijstand. En anders betaal je tarieven van drie tot vijfhonderd euro per uur.
Ik wil virtuele legal jobs creeren voor vaak standaard adviezen voor geschillen met leveranciers, arbeidscontracten en huurovereenkomsten. Voor een bedrag van 35 euro krijg je dan een juridisch advies dat is opgesteld door een afgestudeerde jurist, een moeder die thuis werkt of iemand met een beperking tot de arbeidsmarkt. Een verloren generatie kan daarmee aan het werk blijven.
Het onderwijs loopt hopeloos achter om op deze ontwikkelingen in te spelen. Theoretische kennis vergaren is toch achterhaald? Alles is opzoekbaar. Tegenwoordig kunnen kinderen niet meer mooi en goed schrijven en krijgen ze een punt in mindering als de tekst onleesbaar is. In de nieuwe tijd doe je dit toch digitaal!

suzanne-wolff:jpgSuzanne Wolff is heldin van minister Mary van Vucht uit het Innovatiekabinet. Suzanne is zakelijk leider van de Nederlandse Fluit Academie en voorzitter van de Stichting Mirador. Deze stichting richt zich op een positieve ontwikkeling van de mens en een goede en gezonde leefomgeving. Zij heeft haar voetsporen verdiend in leidinggevende functies in het bedrijfsleven (oa Etos België, The Body Shop, Good Company).

Natuur als positieve energiebron
,,Mijn Apollodroom bestaat uit twee delen:
• Dat wij, mensen, onze plek in de natuur weer innemen in plaats van zo afgescheiden van elkaar te leven.
We worden dan vanzelf minder belangrijk en kunnen ons laten voeden door positieve energie. Dat maakt het misschien ook makkelijker als mens tussen de mensen te staan en te kijken naar overeenkomsten in plaats van tegenstellingen. Er zouden veel meer mensen opgeleid kunnen worden als gids/coach op dit gebied.
• Dat de waardering voor culturele prestaties en de betekenis hiervan zich vertaalt in een acceptabele vergoeding. Ik heb geen moeite met een vorm van marktwerking, maar veel musici en kunstenaars verdienen nu minder dan het minimumloon. Het helpt al ondernemerschap als vak op te nemen in alle kunst- en cultuuropleidingen.

Jacintha Lucia Scheerder is heldin van minister Marieke van Dijk uit het Innovatiekabinet. Jacintha is als futuroloog (WE THE FUTURE) & interdisciplinair onderwijsontwikkelaar verbonden aan het OnderwijsLab van het Instituut voor Interdisciplinaire studies van de Universiteit van Amsterdam. Eerder verrichtte zij een toekomstonderzoek ( H orizonscan 2050) naar de ontwikkelingen en gevolgen van met name technologische trends.

Laten we het werk beter en eerlijker verdelen
,,Mijn Apollodroom is dat we het werk in Nederland beter gaan verdelen. In dat opzicht ben ik benieuwd naar het experiment van een 30-urige werkweek in Zweden. Door de robotisering en digitalisering vallen de komende twintig jaar wereldwijd twee miljard banen weg, maar komen daar ook weer nieuwe -nu nog onbekende- banen voor terug . Als we een tweedeling in de samenleving willen voorkomen, dan moeten we zorgen dat gemiddeld meer mensen gemiddeld minder werken. Het biedt voordelen zoals meer tijd voor je zelf en zelfontplooiing. Aan de andere kant moeten mensen worden opgeleid en openstaan voor nieuwe banen; om robots en digitale processen te kunnen aansturen. En het onderwijs moet daar op kunnen inspelen. We moeten leren ons voortdurend aan te passen aan veranderingen. Dat vergt veel flexibiliteit en zelfreflectie. Van alle partijen.’’

ralien.jpgRalien Bekkers is de heldin van premier Ruud Koornstra uit het Innovatiekabinet van de KvK.
Ralien heeft als voormalig VN Jongerenvertegenwoordiger contact met de captains of industry en tal van politici (van Hillary Clinton tot Ban Ki-moon). Ze heeft mede met steun via crowdfunding een studiebeurs kunnen organiseren voor de prestigieuze Yale University voor haar masterstudie Environmental Management.

Voorkom verspilling van voeding
,,Mijn Apollodroom is een samenleving die geen afval meer produceert, en waarin mensen energieneutraal leven. Maar daar moet nog veel voor veranderen. Te beginnen met het onderwijs dat nog opleidt voor de oude fossiele economie.
,,Concrete vaardigheden (skills) moeten centraal staan in plaats van het “halen” van vakken. Alleen kun je niets, maar als je kan samenwerken met verschillende generaties, disciplines en bevolkingsgroepen dan kom je veel verder. Dat vergt aanpassingsvermogen en flexibiliteit. Je moet niet alleen kunnen programmeren, maar ook kunnen presenteren en verkopen. We moeten ook veel ambitieuzer willen zijn, want in dit tempo redden we het niet. Te beginnen met overheid,
,,Ik word gek van de ineffectieve bureaucratie. Het is toch een schande dat we door regeltjes blindelings zoveel voedsel moeten weggooien, terwijl we ook creatief zouden kunnen worden en bijdragen aan oplossingen voor honger op de wereld. De uitdaging is slimmer – en zinniger – te werk gaan, en kringlopen zien te sluiten zodat we samen een zo productief en inclusief mogelijke maatschappij creëren.”

Dr. Dayna Baumeister is heldin van minister Saskia van den Muijsenberg uit het Innovatiekabinet. Dayna is Co-founder en Partner van Biomimicry 3.8 en Professor of Practice van het Biomimicry Center van de Arizona State University. Ze is de grondlegger van de eerste mondiale master voor certificering van kennis over Biomimicry. Als systeem denker van duurzame ontwerpen werkt ze voor multinationals als Nike, Boeing en Procter & Gamble.

Leren van de natuur
,,Mijn Apollodroom is dat we beter snappen hoe de natuur werkt, en dat we die kennis standaard integreren in ons werk en de dingen die we ontwikkelen. We leven te kort op deze planeet om ons alleen te baseren op kennis via internet. Daarbij kun je denken aan het ontwerp van steden. We zitten in de transitie naar gebouwen die minder giftige stoffen herbergen, maar de volgende stap is dat de gebouwde omgeving een ecosysteem wordt waarin eigen water wordt gefilterd en lucht gezuiverd. Koolstof wordt dan gevangen door gebouwen. Dat is iets wat in de natuur ook al gebeurd.
Laat jongeren in het onderwijs ook kennis maken met de kracht van de natuur. Zorg voor meer creativiteit en samenwerking tussen verschillende disciplines. Voel je prettig met wat je nog niet weet en richt je daarop. Dan ontdek je de mogelijkheden van groei. Een bedrijf als Nike heeft daarmee oplossingen gekregen vanuit de muziekwereld in combinatie met de kenmerken van vogels.’’

Sigrid Johannisse is directeur StartupDelta en daarvoor persoonlijke adviseur van voormalig EU commissaris Neelie Kroes, de heldin van minister Marcus Fernhout van het Innovatiekabinet. Sigrid bouwt samen met Neelie Kroes aan de versterking van het Nederlandse ecosysteem voor startups en doorgroeiers. Hierbij maken zij gebruik van een (internationaal) netwerk van invloedrijke bestuurders, ondernemers en investeerders.

Tijd voor Energie Wende
,,Mijn Apollodroom is dat we alle mogelijke kennis en resources mondiaal inzetten om klimaatverandering tegen te gaan. Een internationale “Energie Wende”. Startups spelen daarbij een cruciale rol, want zij kunnen vernieuwingen versnellen en aanjagen bij de corporate organisaties.
“Vergezichten stimuleren de verbeeldingskracht. Zoals we dat ook in 1969 zagen. De eerste stap op de maan heeft 20 miljard gekost en tientallen jaren van experimenteren. Dat lijkt onzinnig duur en lang, maar die stap heeft geleid tot waanzinnige spin-offs als mobiel internet, zonne-energie en nieuwe technieken voor het filteren van water. Als we schone energie krijgen, dan wordt de uitstoot van CO2 niet alleen verlaagd, maar ontstaan er ook nieuwe economische-maatschappelijke modellen.
,,De wereld om ons heen wordt steeds meer digitaal gestuurd. Digitale vaardigheden zijn daarom onmisbaar. Het onderwijs kan daar goed op inspelen door de jeugd deze vaardigheden bij te brengen, waaronder programmeren. Uiteindelijk wil je zelf vorm kunnen geven aan de wereld, die steeds digitaler wordt”.

“Corporate venture wordt nieuwe trend”

Unknown‘Groot is het nieuwe klein’ is een van de trends op het gebied van innovatie. Corporate organisaties met een eigen Research & Development afdeling zie je steeds minder. Grote bedrijven raken vaak verstrikt in eigen regels en procedures om snel en goed te kunnen vernieuwen.

Een goed alternatief is het fenomeen van corporate venturing, een strategische alliantie tussen een groot en klein bedrijf. Volgend jaar mag Marcus Fernhout als kwartiermaker de eerste buitenlandse vestiging van het Amerikaans Cambridge Innovation Center (CIC) openen in Rotterdam.

Internationaal netwerk
In het Groot Handelsgebouw wordt een nieuw internationaal netwerk van startups, investeerders en corporates ingericht. In het Venture Café worden niet alleen netwerkprogramma’s gelanceerd, maar ook gerichte initiatieven genomen op het gebied van corporate venturing, angel investments en venture capital.

De deuren van CIC zijn nog niet geopend, maar de eerste groep jonge en grote ondernemers heeft zich nu al gevestigd. ,,De komst van CIC en Venture Café Rotterdam is een geweldige kans voor de innovatie van onze stad en haven’’, zo verklaarde wethouder Maarten Struijvenberg van Rotterdam. ,,Dit geeft een flinke impuls aan onze economische ontwikkeling en werkgelegenheid van Rotterdam. Ik ben blij te zien dat Deloitte de kansen van CIC en Venture Café verzilvert met deze partnershipagreement. Deze multinationals hebben we nodig om Rotterdam klaar te maken voor de nieuwe economie, ik reken dat meer van dit kaliber organisaties het goede voorbeeld zullen volgen.”

Marcus-Fernhout-e1413188723923-2226867_200x200Marcus Fernhout (37), die als minister van Samen doen het Innovatiekabinet van de KvK ondersteunt, is de geknipte persoon om CIC ook in Nederland op de kaart te zetten. In 2008 vervulde hij nog een marketingfunctie, maar op de stoel bij de kapper raakte hij door een andere klant enthousiast over vastgoedbeheer. Vijf jaar later beheerde hij negen (vrijstaande) gebouwen in drie steden met 650 huurders, veelal startups.

Zijn jongensdroom kreeg een vervolg door zijn nieuwe rol als kwartiermaker voor CIC. Hij krijgt nu de mogelijkheden en middelen van CIC en de gemeente Rotterdam om de komende jaren 13000m2 in te richten voor ruim 500 startups en 1700 talenten. ,,In de wekelijkse Venture cafés op donderdag wakkeren we ideeën aan, brengen talent bij elkaar en zorgen indien nodig voor de financiele ondersteuning. Met partijen als Deloitte, KPN, het havenbedrijf en Eneco kunnen we ook voor slag en daadkracht zorgen.’’

InvoiceSharing
Door R en D buitenhuis te organiseren, vaak in combinatie met talentvolle startups, kunnen corporate organisaties hier sneller en beter innovaties in de markt zetten. De eerste succesvolle bedrijven hebben nu al het levenslicht gezien, zoals InvoiceSharing. ,,Mijn droom is dat de nieuwe Google hier wordt geboren’’, aldus Fernhout, die alle mogelijke faciliteiten kan aanbieden in het Groot Handelsgebouw dat tegen het Centraal Station van Rotterdam is vastgeplakt.

Afgelopen week verzorgde Youri van Geest van de Singularity University een lezing in het business theater voor 360 gasten. Dagelijks zullen straks lezingen, debatten, maar ook pitches voor investeerders worden gehouden.

In onderstaand filmpje licht Marcus een en ander nader toe.

Marieke van Dijk ontwerpt nieuwe wereld

Op mijn Linkedinpagina heb ik onlangs dit blog gepubliceerd:

AAEAAQAAAAAAAAbpAAAAJDAzNDQwZmQ2LTljM2EtNDEzOC04MmYwLWJkNDU5NzNkNzljNgMinister van de menselijke maat Marieke van Dijk (41) in het Innovatiekabinet van de KvK zie je niet, maar ervaar je wel als overweldigend. Als design thinker verstaat zij de kunst uit de spotlights te blijven. Ze is echter altijd actief in het brandpunt van de actualiteit.

Door haar ‘egoloze karakter’ zoals ze zelf bekent, durft ze elke maatschappelijke uitdaging op te pakken onder het motto “ik zoek geen opdrachtgevers, maar partners”.

Bij voorkeur voert ze zoveel mogelijk projecten tegelijk uit. Dat maakt haar ook soms chaotisch en vermoeiend, zeker in combinatie met haar leven als ¼ moeder. Vorige week maakte ze een halve dag tijd vrij om mij in te wijden in haar leven en filosofie en een expeditie aan te bieden op de Dutch Design Week in Eindhoven. Een videoblog/reportage dus.

Design Thinkers Group
Marieke studeerde aan de Design Academie in Eindhoven en werkt onder de label van Design Thinkers Group die in 14 landen actief is. Een organisatie waarin iedereen werkt voor eigen rekening en risico, maar kennis, methoden en netwerken deelt. En uiteraard samen opererend bij opdrachten. De 60 aangesloten professionals hebben daarnaast een gezamenlijke werkplek aan de Herengracht in Amsterdam.

Bokkenoverschot
Bij een eerdere kennismaking van het Innovatiekabinet vertelde Marieke dat ze zich dit jaar heeft bezig gehouden met het bokkenoverschot in Nederland. Onze geitenstal is vermaard, maar de 60.000 bokjes die jaarlijks worden gebaard, zorgen voor overlast. Ze leveren niets op en elk afgevoerd bokje kost een boer 6 euro. Op het ministerie van Economische Zaken (landbouw) breken ze het hoofd over dit dilemma.

Dat is typisch een uitdaging die Marieke graag oppakt. Ze doet suggesties voor typisch BBQ mannenvlees, schakelt Sjonnie de Boer, de ultieme smaakmeester van Nederland, in om bokkenvlees te verwerken in worstjes, maar waait al weer snel naar een andere uitdaging wanneer de waan van de dag regeert op het ministerie.

Democratic Challenge
Op dit moment geniet Marieke nog even na van de 99 experimenten die de Democratic Challenge presenteerde aan minister Plasterk (Binnenlandse Zaken). Essentie is dat het volk regeert bij democratie, maar dat de politiek in de praktijk te ver verwijderd is van de samenleving. Tegelijkertijd heeft de overheid minder slag- en daadkracht en is meer afhankelijk geworden van de zelfredzaamheid van de burgers. In dat spanningsveld werd deze challenge georganiseerd.

De burgerbegroting (Geffen, Breda) is een mooi voorbeeld hoe burgers zelf de verantwoordelijkheid durven te nemen om te praten over investeringen en bezuinigingen in de buurt.

Ambtenaren moeten weer taal burgers leren spreken
,,Maar nog veel belangrijker is dat ambtenaren weer leren de taal van burgers te spreken. Dat is men echt verleerd en leidt tot grote verwarring met de huidige beleidsnotities’’, zo signaleert Marieke. ,,En een andere opvallende conclusie is dat de burgers niet expliciet vragen om meer regelruimte of geld maar vooral behoefte hebben aan meer expertise en mogelijkheden om kennis en ervaringen te delen.’’

In Eindhoven dompelde Marieke zich onder in de activiteiten van de Dutch Design Week. Ze verzorgde in een kas de werksessie ‘Boer zoekt Designer’, maar zette zich ook om groen onderwijs te promoten. ,,Op dat vlak staan grote bezuinigen op stapel, maar we hebben als Nederland ook de potentie de groenste stad van de wereld te zijn. De komende jaren wachten ons grote innovaties op het snijvlak van technologie en natuur, maar vaak is de mens nog de grootst remmende factor voor vernieuwingen.’’

De week sloot Marieke af met een co-design over sport. Ontwerpteams bogen zich daarbij over de volgende vier uitdagingen:
– ‘Sport is nog steeds vooral de elite’
– ‘Sport vermindert eenzaamheid en meer’
– ‘Nederland is nog allesbehalve een sportland’
– ‘Sport verbroedert en verloedert’

In de tussentijd verheugt Marieke zich al op het weekend met het Innovatiekabinet om te broeden op nieuwe plannen, zoals het creeren van nieuwe landen voor vluchtelingen, maar ook haar nieuwe droomproject Baboen. Samen met uitzendorganisatie Randstad, de Economic Board en stad Amsterdam wil ze jongeren skills bezorgen om ondernemer te worden in de vorm van betaalde experimenten.

Vak van de Toekomst
En of dat nog niet genoeg is zou ze ook graag het onderwijs willen vormen. ,,Want we hebben meer aan een vak als Toekomst dan Geschiedenis. We moeten werken aan morgen. De geschiedenis ligt achter ons en is altijd nog op te zoeken met hulp van internet.’’

Never a dull moment met Marieke van Dijk dus.

Bijgaand een verkorte expeditie tijdens de Dutch Design Week:

Johan Hoorn: leeft zich creatief uit; ook met een robot

Vandaag via LinkedIn weer een nieuw blog gepost over Dr dr Johan Hoorn, robotisering in de zorg, maar ook in de cultuursector:

Dr dr Johan Hoorn is al eens eerder een te gekke wetenschapper genoemd. Niet alleen omdat hij twee keer is gepromoveerd (literatuurwetenschap en informatica), maar vooral omdat hij innoveert waar anderen afhaken.

Johan Hoorn is werkzaam aan de Vrije Universiteit als hoofdonderzoeker en projectleider van SELEMCA dat is doorgestart in het Social Robotics Pop-up Lab, gevestigd bij A Lab over het IJ. Hij zou ooit naar de kunstacademie gaan, maar is via literatuurwetenschap, psychofysiologie, informatica en wetenschapscommunicatie toch een ondernemende wetenschapper geworden.

Interesse van Google

Naast zijn werk voor de VU Amsterdam heeft hij een ZZP vrijplaats, het Mignon Lab, voor innovaties waar niemand in gelooft. Zo doet hij nu met een geluidstechnicus in Silicon Valley onderzoek naar een Ambisonics systeem om te zien op welke wijze omgevingsgeluid stimulerend of remmend werkt op creativiteit. Nota bene Google heeft al interesse in deze ontwikkelde techniek.

Zelf is Johan bezig de opstelling in te zetten om zijn (Engelstalige) gedichten meerstemmig en vanuit verschillende richtingen te laten horen, ondersteund door geluidslandschappen. Eerder dit jaar maakte Johan een acterende robot voor het stuk Te Laat, dat draaide op het jaarlijkse theaterfestival de Parade.

Johan Hoorn helpt daarnaast grote concerns, die verstrikt zijn geraakt in eigen procedures en patronen en daardoor moeite hebben met vernieuwen. Hij doet dat via zijn VOF Open the Oyster

Minister van Slim en Creatief

Johan is onlangs benoemd tot minister van Slim en Creatief in het Innovatiekabinet van de Kamer van Koophandel. Onderwerpen als Internet of things, big data en robotisering maakt hij zichtbaar, concreet en toepasbaar. Speciale aandacht trok daarbij de zorgrobot Alice.

Alice is bedoeld voor de begeleiding van eenzame en dementerende ouderen. Ze biedt niet alleen gezelschap, maar kan ook ingezet worden voor praktische hulp – zoals fysiotherapie -, ze toont emoties en kan zelfs morele keuzes maken. Alice zit in een rolstoel en is hulpbehoevend. Terwijl Alice geholpen wordt, doet ze ondertussen haar werk. Ze spreekt mensen aan, helpt iemand niet te verdwalen met behulp van haar GPS en maakt de rollator overbodig. Alice doorbreekt de stigmatisering van de ziekte en voorkomt een gevoel van betutteling.

Fascinerend bij deze innovatie is waar de weerstand vandaan komt. Niet zozeer van de ouderen, maar van de zorgverleners (zowel verpleging als familie). Zij zeggen dat ouderen menselijk contact verlangen. De hulpbehoevenden zeggen daar echter niet altijd de voorkeur aan te geven. Ze vinden het bijvoorbeeld vervelend dat ze dagelijks door anderen worden gewassen. Een robot lijkt hen daarom misschien wel een beter alternatief. In deze prachtige trailer is goed te zien hoe de interactie verloopt.

Bijzonder om te zien is ook hoe Johan Hoorn ICT inbedt in zijn werkzaamheden. Hij werkt altijd vanuit de filosofie dat het sociale systeem van gebruiker en belanghebbenden leidend is. Dat gaat zo ver dat hij eerst (waar mogelijk zonder ICT-inmenging) een proof of concept bouwt, waarin zoveel mogelijk partijen zich kunnen herkennen en vinden. Daarna wordt de ICT rondom het project pas gebouwd, getest en vervolmaakt.

Innovatiekabinet: bron van inspiratie

CM2oZ0_WsAARE8B.jpg-largeDe oprichting van het Innovatiekabinet heeft een tsunami aan inzichten en inspiratie gegeven. Het kabinet, een initiatief van de Kamer van Koophandel, bestaat uit wetenschappers, ondernemers en opiniemakers die zich bezighouden met thema’s die nu en de komende jaren spelen in het bedrijfsleven en de samenleving.

Professioneel dromer als premier
Het kabinet staat onder leiding van premier en ‘professionele dromer’ Ruud Koornstra die zijn taken als directeur van Tendris heeft neergelegd om ondernemende activist te worden. In het verleden was hij ook betrokken bij het Kabinet van Vernieuwing dat innovatieve MKB-ondernemers inspireerde, maar ook een succesvolle lobby voerde bij het kabinet voor het stimuleren van elektrisch vervoer.

Koornstra wil letterlijk het licht anders laten schijnen op bedreigingen als oorlog, te kort aan voedsel en energie. Hij gelooft in een vlinderrevolutie waarbij geen wereldoorlogen meer gevoerd hoeven te worden over energiebronnen en voeding.
Hij wordt daarin ondersteund door professor Wim de Ridder als minister van welvaart.

We werken straks nog maar drie dagen per week
Volgens deze futuroloog (en econoom!) zijn we straks allemaal energieleverancier. Hij is alleen bevreesd dat de technologische vooruitgang zo snel gaat dat ons economisch model wordt bedreigd. De Ridder pleit daarom hartstochtelijk voor dat de Nederlandse pensioenfondsen investeren in eigen land, nu de marktrente zo laag is dat ons pensioen wordt bedreigd. En door alle technologische ontwikkelingen is er straks nog maar werk voor 2 a 3 dagen per week. Werk aan de winkel dus om de vrije tijd te besteden aan de deeleconomie!

Met 800 miljard aan middelen zouden pensioenfondsen de infrastructuur kunnen beheren en exploiteren. De opbrengst van rekeningrijden is daarna toereikend voor een degelijk pensioen, zo betoogde De Ridder bij de oprichtingsbijeenkomst in de Tolhuistuin in Amsterdam.

Power to the people is het motto van De Ridder, maar ook van Mary van Vucht, minister van “het kan ook anders”. Zij laat met het Stadsdorp Zuid in Amsterdam zien dat burgers actief, gezond en veilig oud kunnen worden op basis van nabuurschap. Zij is er ook trots op dat ze 75 oudere digibeten heeft geleerd om te gaan met een tablet zodat ze aansluiting kunnen blijven houden met de hedendaagse informatie. De Stadsdorpen bereiden zich al als een olievlek uit over Amsterdam.

Robot als maatje voor ouderen
Ook Dr dr Johan Hoorn zet nieuwe technologieën in om ouderen te ondersteunen. Zijn zorgrobot heeft al geleid tot een tv documentaire. Waar de zorgverleners klagen over gebrek aan echt (fysiek) contact met de klant, daar loopt de klant juist weg met de robot. De klant is het namelijk beu dat hij of zij om de haverklap iemand anders aan zijn bed ziet. De robot zorgt voor herkenning en zelfs een stukje intimiteit, zo weet Johan na grondig onderzoek.

Westland als apotheek
Rob Baan, die geniet van een sabbatical als oprichter/eigenaar van Koppert Cress, heeft als minister van Voeding en Gezondheid de ambitie een boek te schrijven over gezond eten. Het voedsel is tegenwoordig zo gemanipuleerd dat het levensbedreigend is geworden. ,,Ik streef er daarom naar dat het Westland de apotheek van Nederland wordt.’’

Saskia van den Muijsenberg, minister van de Natuur als inspiratiebron, voelde zich direct op haar gemak in dit gezelschap. Ooit was zij gamechanger bij Shell, maar nu geeft zij zich met volle overgave aan de stichting Biomimicry. Volgens haar is de natuur de belangrijkste kennis en inspiratiebron voor de samenleving. Zij heeft ook aangekondigd te reageren tegen het voornemen van de VVD in hoger beroep te gaan tegen de rechtelijke uitspraak in de Urgenda-zaak waarin de overheid wordt gesommeerd meer te doen tegen de CO2 uitstoot.

Ecologie en economie als eenheid
Haar motivatie is daarbij dat het ‘echte kabinet’ met oude polariserende beelden werkt: groen is links en economische groei is rechts. Het terugdringen van CO2 uitstoot kan juist leiden tot nieuwe nuttige innovaties en dus groei. Volgens Saskia zijn ecologie en economie onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Minister van menselijke maat Marieke van Dijk werkt als designthinker aan complexe maatschappelijke vraagstukken. Co-design levert niet alleen nieuwe producten en diensten op, maar ook draagvlak. Zo is zij onder meer betrokken bij het overschot aan geiten in ons land. Een fascinerend fenomeen.

Delen is nieuwe rijkdom
Als minister van nieuwe rijkdom betoverde Lars van Ginhoven zijn mede ministers hoe hij zijn bezit deelt en zichzelf geestelijk verrijkt. Een monumentale sloep, camper en eiland deelt hij met anderen voor slechts 500 euro op jaarbasis. ,,En graag laat ik zien hoe dit concept ook in het bedrijfsleven kan werken’’, zo kondigde hij aan.

Op de oprichtingsbijeenkomst, voorafgaand aan de bekendmaking van MKB Innovatie Top 100 tijdens Sail ontbraken Jan van Betten (minister van Dichtbij), dr Pauline Voortman (minister van Vertrouwen) en Marcus Fernhout (minister van Samen doen).

Jan heeft een lange historie in de directie van Elsevier en organiseert nu duurzame initiatieven vanuit burgers met zijn netwerk Nudge. Pauline is gepromoveerd op het onderwerp “Vertrouwen werkt” en helpt vanuit deze filosofie grote ondernemingen en leiders. Marcus is onlangs benoemd tot afgezant van Cambridge Innovation Center voor West-Europa. Zijn eerste challenge is het Groot Handelsgebouw in Rotterdam te transformeren tot een bedrijvenkraamkamer voor start ups.

Klein is het nieuwe groot, zo luidde unaniem een van de conclusies van het Innovatiekabinet. ,,Grote bedrijven zijn doorgaans uit op consolidatie van wat er is. Echte vernieuwingen zijn alleen nog mogelijk van onderaf in de samenleving en door kleine organisaties die kunnen samenwerken.’’

Komende maanden zal het Innovatiekabinet worden ingezet bij oa de Dag van Innovatie op 1 oktober. Ook wordt gesmeed op een plan voor een congres over nieuwe banen. De nieuwe economie en techniek leidt tot andere behoeften, zo betoogde Wim de Ridder. En dat biedt kansen voor werkgelegenheid.
Volg ook de #Innovatiekabinet op twitter.
Namens de KvK zijn Marije Hovestad en Annewies Kuipers, gesteund door Herman Poos, de contactpersonen voor dit initiatief.

De Financiele Telegraaf verzorgde een korte video impressie van de dag:

http://www.telegraaf.nl/tv/24400805/__Nederland_kan_aan_de_top_staan__.html